2. MEN TIM

MEN TIM

• Là nhóm xét nghiệm không thể thiếu đối với các trường hợp Nhồi máu cơ tim.
• Các men thường làm: Troponin I, CK - MB.

-----------------


Troponin I

Troponin: là protein sợi cơ của cơ vân. Gồm 3 bán đơn vị:

1) Troponin I: ức chế actomyosin ATPase
2) Tropnonin T: gắn phức hợp Troponin với Tropomyosin
3) Troponin C: có 4 vị trí gắn calci.

Trích:

Nguyên văn bởi Koala Troponin Troponin tăng càng cao, tử suất càng cao Cần ít nhất hai lần đo với lần sau cùng cách ít nhất 6 giờ sau cơn đau ngực để loại trừ nhồi máu cơ tim Sau nhồi máu cơ tim cấp, troponin có thể tăng hơn 10 ngày nên không thể dùng để đánh giá đau ngực sau nhồi máu. Troponin I có tính nhạy và đặc hiệu để chẩn đoán nhồi máu cơ tim chu phẫu Troponin không đặc hiệu 100% cho nhồi máu cơ tim cấp Trường hợp dương tính giả: Có thể do gắn kết không đặc hiệu giữa kháng thể trong thuốc thử với troponin trong máu có nguồn gốc không từ tim (circulating troponin of non-cardiac origin) Suy thận: troponin là chỉ điểm tim tốt ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo nhưng không hữu ích ở bệnh nhân suy thận mạn không được chạy thận nhân tạo Yếu tố dạng thấp (RF) cũng có thể làm kết quả đọc troponin I dương tính.

• Troponin I: có độ nhạy - chuyên biệt cao. Đặc điểm:
  

  + là chất đánh dấu tim có độ chắc chắn cho chẩn đoán hơn CK - MB. ( Tuy CK - MB tăng có độ chuyên biệt đối với cơ tim bị hoại tử > 95% nhưng đôi khi chỉ số này cứ cao liên tục -> không động học; nguyên nhân do phản ứng chéo giữa CK - MB với CK - BB ).
  
  + giúp chẩn đoán chính xác NMCT ở BN hậu phẫu ( CK - MB có tăng sau chấn thương cơ ).

• bt: 0,5 - 2 ng/mL ( < 0,1 - 0,2 ng/mL ), > 2 : chẩn đoán chắc chắn.
• Động học: khởi tăng 3 - 12h, đỉnh 24 - 48h, về bình thường 5 - 14 ngày.

CK - MB

• CPK ( Creatin Phosphat Kinase ), gọi gọn là CK ( Creatin Kinase ) : là enzym chuyển phosphat từ ATP sang creatin. Có nhiều ở: tim - cơ xương, ít ở não.
  
• CK có 2 bán đơn vị là M (muscle: cơ) & B (brain: não), có 3 isoenzym là:
  

  1) CK - BB ( CK1 ): có nhiều ở não
  2) CK - MB ( CK2 ): có nhiều ở tim
  3) CK - MM ( CK3 ): có nhiều ở cơ.

• CK - MB là isoenzym của CK, được sử dụng trong chẩn đoán NMCT vì có nhiều ở tim - đặc hiệu cho tổn thương cơ tim khi đo 24 - 36h sau đau ngực.

Trích:

Nguyên văn bởi Koala CPK (Creatine phosphokinase) cũng còn được gọi là CK (Creatine kinase) CPK là một enzyme được tìm thấy chủ yếu ở tim, não và cơ vân. CPK có 3 isoenzymes có cấu trúc hơi khác nhau CPK-1 (còn gọi là CPK-BB, CK-BB) tập trung chủ yếu ở não và phổi CPK-2 (còn gọi là CPK-MB, CK-MB) tìm thấy chủ yếu ở tim CPK-3 (còn gọi là CPK-MM, CK-MM) tìm thấy chủ yếu cơ vân Do đó CK tăng không có ý nghĩa chẩn đoán nhồi máu cơ tim vì nó không đặc hiệu cho tổn thương tại tim mà có thể do những tổn thương tại cơ vân, não, phổi… CK-MB có tính đặc hiệu cho tổn thương tại tim hơn CK và được xem là một trong những chỉ điểm của hoại tử cơ tim CK-MB hơn 5% CK có ý nghĩa dương tính cho nhồi máu cơ tim Nếu CK-MB tăng mà CK bình thường cũng có nghĩa là bệnh nhân có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao. CK-MB có thể dương tính giả trong 8% trường hợp thuyên tắc phổi Bệnh nhân chạy thận nhân tạo

• bt: CK - MB <= 24 U/L - 37oC.
• Động học: khởi tăng 3 - 12h, đỉnh 24h, về bình thường 48 - 72h.
  
• (+) giả do:

+ giảm độ thanh thải CK - MB
+ phản ứng chéo với CK - BB.

-> Nếu BN đến trễ đã quá thời gian đỉnh & thời gian hết của CK - MB (quá 10 ngày): lúc này phải dựa vào men LDH, Troponin.


LDH ( = LD = Lactate Dehydrogenase )

• LDH là enzym nội bào có trong hầu hết các tế bào đang chuyển hóa, hàm lượng cao ở: tim - cơ xương - gan - thận - não - hồng cầu.
• là men tăng muộn trong NMCT cấp, nhạy nhưng không đặc hiệu. Ngoài NMCT, LDH còn tăng trong: tán huyết, bệnh bạch cầu, bệnh thận..
• LDH/máu = LDH toàn phần. Khi điện di, tách biệt được 5 isoenzym: LDH1, LDH2, LDH3, LDH4, LDH5 -> nếu thấy LDH tăng, lầm thêm đồng vị LDH1 (có trong cơ tim) đặc hiệu hơn & tỉ số LDH1/LDH2 > 1 -> NMCT.
• bt: 230 - 460 U/L - 37oC.
• Động học LDH: khởi tăng 12h, đỉnh 24 - 48h, về bình thường 10 - 14 ngày.

-----------------------

• Troponin & CK - MB đều tăng trong trường hợp:
  

  1) viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim
  2) đụng dập tim, phẫu thuật tim
  3) khử rung liên tiếp.

• Troponin I vượt trội hơn CK - MB về 2 mặt:

1) độ nhạy, độ chuyên biệt cao.

2) tăng sớm 3 giờ sau khởi phát đau, đỉnh 24 - 48h, mãi 5 - 14 ngày sau mới trở về bình thường. Với việc duy trì sự đánh dấu lâu nhất như thế, Troponin bao gồm ưu điểm (sớm) của Myoglobin, CK - MB & ưu điểm (muộn) của LDH.

• Troponin I ưu thế hơn CK - MB trong một số hoàn cảnh:
  

  + cần chẩn đoán phân biệt NMCT không ST chênh lên với Đau thắt ngực không ổn định. ( CDTNKOD không thể làm tăng Troponin nhưng đôi khi có CK - MB (tim) tăng do giao thoa với sự tăng CK - BB (não).
  
  + cần phát hiện NMCT cấp ở BN hậu phẫu (mà CK - MB có thể tăng do vết mổ cơ bắp).
  
  + cần khẳng định NMCT cấp ở những người bị hủy hoại cơ nhiều ( CK - MB cũng tăng ) như: viêm đa cơ, loạn dưỡng cơ, suy thận mạn; hoặc ở Bn Xuất huyết não, Nhồi máu não - có hủy hoại mô não ( CK - BB tăng & có sự tăng giao thoa CK - MB); hoặc ở BN đang K phế quản - phổi, K tuyến tiền liệt, nhồi máu ruột.

• Tuy nhiên, khi cần phân định NMCT với chấn thương tim, phẫu tim, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, sốc điện khử rung thất liên tiếp: CK - MB & Troponin đều tăng (vì là dấu ấn tế bào cơ tim bị hủy) nên ưu thế cả 2 như nhau.

• Sử dụng men tim cần cho trường hợp có 1 tiêu chuẩn rồi cần 1 tiêu chuẩn nữa:
  
  • + mới mổ, già, DTD -> đo ECG có dấu NMCT -> dùng men tim để chẩn đoán xác định.
  • + đau ngực kiểu NMCT nhưng ECG chỉ có dấu hiệu block nhánh hay BN đặt máy tạo nhịp -> che lấp ECG -> làm men tim.
• Các trường hợp: phình vách thất, Đau thắt ngực không ổn định -> chỉ cần ECG theo dõi là đủ.